زبان معیار و زبان محاوره ای(3)

 (قسمت سوم )

در زبان تورکی هم همین اتفاق می افتد.

نویسندگان، مترجمین، گویندگان و مجریان رادیو و تلویزیون باید با ارتقاء دانش زبانی خود فرق لهجه و زبان معیار را بدانند.

مثلا در جملات زیر فرق لهجه و معیار کاملا مشخص است:

لهجه زنجان : اولان دو، گه بیرا، هارا گئدیرن؟!

تورکی معیار : اوغلان دور، بورا گل، هارا گئدیرسن؟!

لهجه تبریز: بیلیط آلمیسان؟ ایستیروخ گئداخ ائل گؤلی یه!

تورکی معیار : بیلیط آلمیشسان؟ ائل گؤلویه  گئتمک ایسته ییریک!

لهجه  اردبیل : گزمه یه گئدییم شوربیل  گؤلینه کئدئیسن گه.

تورکی معیار : گزمگه گئدیرم شورابیل گؤلویه گئدیرسن گل

زبان معیار در عین حال که به همه گویش ها و لهجه ها تعلق دارد تابع هیچکدام از آنها نیست. در زبان نوشتاری قواعد و گرامر علمی زبان لحاظ می شود نه گویش مردم یک شهر یا روستا!

نکته مهم دیگری که ذکر آن ضروری است، این است که زبان نوشتار و معیار در مدرسه آموخته می شود و زبان نوشتاری بدون مدرسه نمی تواند دوام بیاورد. حتی برای زبان گفتاری هم تا حدودی چنین است. مشکل اصلی در مورد زبان تورکی در ایران نبود امکانات آموزش عمومی است. می دانیم که هم زبان گفتاری و هم نوشتاری نیازمند آموزش اند. اولی را در خانه و دومی را در مدرسه فرا می گیریم. کسانی که در همه عمر خود حتی تابلوی مغازه ای را به تورکی ندیده اند، نباید انتظار داشته باشند که به محض باز کردن اولین کتاب تورکی باید آن را مثل بلبل بخوانند. حتی اگر آن شخص یک تورک و استاد دانشگاه باشد دلیل بر باسوادی او به زبان مادری نیست.

از اینرو گریزی نیست که باید زبان را در مدرسه آموخت یا با تلاش شخصی پیگیر در بیرون مدرسه یاد گرفت و همه کسانی که امروزه در ایران می توانند تورکی را بخوانند و بنویسند از این راه دوم وارد شده اند! و اگر امروزه فلان کتاب یا مجله تورکی در ایران با هزاران تیراژ به فروش می رسد معجزه است و این معجزه صرفا با تلاش های فردی و علاقه مندان به زبان مادری رخداده است و گر نه با توضیحاتی که داده شد حتی نباید یک نفر هم که بتواند تورکی را بخواند می داشتیم!