اصطلاحات ترکی

یئرلی سؤزلر

چند لغت که در آن برخی اصطلاحات نیز بکار رفته، و برای برخی از لغات من نتوانستم معنی مستقلی در فارسی پیدا کنم، اگر شما می توانید ما را خبر کنید

اره میک ərəmik : نازا

آغزی فالدیر: ایسته دیگی او ساعاتی گره ک اولا=زبانش فال هست:حرف هایش درست از آب در می آید

اوجقار ücqar: اوجده اولان، قیراق، یان= کنار

اوزم üzm: منده اوزم قویمادوز قالا =آبرو، حیا

بالجاق: اوزلوکون حلقه سی. اوزلوک ایکی حصه دی: قاش و بالجاق

بوغ یاغلاما پولو: روشوه، پول سیبیل چرب کن.

پلته ک pəltək: دیلی توتولان، الکن= لکنت زبان داشتن

تشغه ل təşğəl: حوققا، کله ک. او منه تشغه ل ائتدی = مکر،حیله. او به من حیله زد.

تلتیک təltik: اسگیک، اسگیک ایشلره اییلن، یئرسیز دانیشان = پست. کسی که کارهی پست می کند، کسیکه بیجا حرف می زند.

تیر- توکونتو tır-toküntü: بیر-بیرینه ده یمیش، چوخ قاریشیق دوشموش= قاطی پاتی، به هم ریخته.

جؤنگه cöngə: ایکی ایلین کئچیرده ن ائرکه ک قره مال.

جیبیلداق: تاققیر، داز، دانقیر. باشی یانیب جیبیلداق چیخیب = کچل، بی مو، تاس. سرش سوخته و کچل شده

چاپیق: اوزو چوپولموش آدام= جای زخم. کسیکه صورتش زخم درونی برداشته است

خای (گای، کاس، گیج) xay-gay-kas: منگ، هوشسیز، مایماق= گیج، بی عقل .

خزه ل xəzəl: گوزده آغاجلاردان توکوله ن یارپاق= گریه و برگ درختان که ریخته شده

خیپیق: بوینو گوده و یومورو- یوغون آدام. خیپان= چاق. گردنش دایره ای و پر،آدم چاق. خیپپو!

دال: آغاجین قول- قانادی= بال و پر درخت

دانقا: اؤکوزون آشیغی، یئکه، زیرپی= کسی که خودش را بزرگ می پندارد و لات هست.

دوروف dürüf:نیشان=نشان.

زققه: zəqqə : دوببه: مغرور.

شالایین şalayin: لاییق، یارار، تؤره لی törəlı =لایق و شایسته

شپه şəpə: ضرر، زیان، عارضه. بو ایشین شپه سی اونا توخوندو.

شومار şümar: هومار، صاف، دوز= صاف و ذلال.

قاخ: دنه سیز قوروموش اریک= زردآلو خشک

قاسناق: یارانین اوزونده بیته ن دری= پوستی که بر روی زخم هست

قوققو qoqqo: تک، یالخی، یالنیز= تنها،تک

قیسیر: چاغیندا دوغمایان حئیوان

قیلان: قیریق، نارین، خیرداجا. قیلان یون: قیریق یون= نازک، باریک، ریزه خورده

گلوووز gəlovuz: منم-منم دییه ن آدام، غود آدام= آدم مغرور،قود. کسیکه زیاد منم منم می کند.

گولوف gülüf: دووار آلتیندا سو کئچمه ق اوچون قویولان. ییرتیق= شکاف، شکافی که برای عبور آب در زیر دیوار می گذارند

گیلدیر: یومورو، داییره= گرده، کره ای

له له قان دی: بوتون قاندی، اتک باش قاندی، قیپ-قیرمیزی قانا بله شیب=خون آلود

مازارات: اؤجه شگه ن، موزاحیم، کؤنه ز، لجباز=مزاحم،لجباز

ماشات : انگل، مازارات= انگل،مزاحم

کؤلگه ندیلیک: سایبان، گون آلان= سایبان

کؤنده وه رلی köndəvərlı: یئکه- مئکه، درست و حسابی، جوثثه لی

کولفه kulfə :تندیرین یاننان هاوا چکه ن ییرتیغی=شکاف برای کشیدن دود تنور

کونگول kongül : کوهان

یاپالاق: یاستی، ائنلی

یالقوز: تک، یالنیز، یالخین=تک،تنها

یالقوزه ک جاناوار: تک یاشایان جاناوار، چوخ اوره گلی و قورخماز اولار=جانور تنها

یه خه نتی yəxəntı : سوت و قاتیغین قابین دیبینده قالانی، چوخ سووو اولان قاتیق = ماست پر آب .

منبع: کنایات ترکی، نوشته اسماعیل سالاریان، چاپ انتشارات تجدد، تبریز، سال 1402