ایل افشار

ایل افشار (avşar boyu)

یکی از بزرگ‌ترین ایل‌های ترک #خراسان ایل افشار یا اوشار است که جمعیت نسبتاً بیشتری از دیگر ایلات را دارا هستند. ایل افشار  در زمان صفویان به سر حدات خراسان کوچانده شده. هدف صفویان از این امر دفاع از مرزهای شمال خراسان از تعرض شیبانیان بود که در پی این کوچ عظیم طایفه‌های بسیار زیادی از این ایل در خراسان ساکن شدند و اولاد و اعقاب آنان در آن مکان‌ها جای گرفتند.

منشی نادرشاه مهدی استر آبادی در کتاب خود، به نام جهانگشای نادری، افشارها را ایلی از ترکستان می‌داند و چنین می‌گوید:

«در ایامی که مغولیه بر ترکستان استیلا یافتند، از ترکستان کوچ کردند. در آذربایجان توطن اختیار و بعد از ظهور خاقان گیتی ستان، شاه اسماعیل انار الله برهانِ به تقریبات کوچ کرده و در سرچشمه میاب کوپکان من محال ابیورد خراسان که در سمت شمال مشهد و طوس است؛ الخ (الی‌آخر) توطن اختیار کردند»

 آقای دکتر نوایی نیز در کتاب خود می‌نویسد : «افشار (اوشار) اووشار در اصل به بُز چهار پستانه گفته می‌شود. طایفه‌ای صحرا نشین بود که جزء میمنه سپاه اغوزخان (جد چنگیزخان) بودند. این قوم که علی‌الظاهر در ضمن استیلای مغول به ایران آمد و در این سر زمین جا گرفت، مرکز اصلی‌شان در آذربایجان غربی بود؛ ولی قسمتی از آنان را شاه اسماعیل صفوی به خراسان شمالی در حدود ابیورد کوچ داد تا در برابر ازبکان سدی استوار باشند.

 زبان این طایفه، ترکی بود و محل قشلاقشان در حوالی دستگِرد و درگز بود»  ایل افشار در ترکیه، افغانستان و ایران پراکنده هستند مراکز اصلی سکونت آنان در ایران استان‌های فارس، کرمان و خراسان و آذربایجان غربی است؛ اما تیره‌هایی از آنان را در استان‌های آذربایجان، زنگان، قزوین، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد و همدان می‌توان یافت.

 قدیمی‌ترین منبع که اطلاعاتی را ازایل افشار به ما می‌دهد دیوان لغات ترک محمود کاشغری ایست. نخستین بار كاشغري‌ در ديوان‌ لغات‌ الترك‌ از ايل‌ افشار نام‌ مى‌برد و افشارها را از تركان‌ اُغوز يا تركمان‌ و يكى‌ از 22 تیره آن‌ قوم‌ به‌ شمار مى‌آورد.

 در داستان‌های دده قورقود نیز موقعیت ایل افشار در آسیای میانه ذکرشده است  که در اطراف سیر دریا سکونت داشته‌اند.